Klasy wytrzymałości śrub i prętów – co oznaczają i jak je stosować?

W oznaczeniach śrub i prętów gwintowanych najważniejszą informacją jest klasa wytrzymałości. To krótkie symbole typu 4.8, 5.8, 8.8, 10.9 czy 12.9 mówią, jak duże obciążenia element może przenieść i do jakich zastosowań się nadaje. Jeśli dobierasz połączenia do konstrukcji, maszyn, prefabrykacji, instalacji stalowych lub montażu przemysłowego, umiejętność czytania tych liczb jest absolutną podstawą poprawnego doboru.

Co oznaczają klasy wytrzymałości śrub?

Każda klasa wytrzymałości ma dwa człony:

liczba przed kropką – określa minimalną wytrzymałość na rozciąganie (Rm),
liczba po kropce – mówi, jaki procent tej wytrzymałości to granica plastyczności (Re).

Dlatego oznaczenie 8.8 oznacza:

Rm ≈ 800 MPa,
granica plastyczności ≈ 0,8 × 800 MPa = 640 MPa.

Tyle o teorii – teraz praktyka.

Najpopularniejsze klasy wytrzymałości i ich zastosowanie

4.6 i 4.8 – lekkie połączenia

Stosowane do prostych konstrukcji pomocniczych, lekkich mocowań i elementów, które nie przenoszą wysokich obciążeń. Często spotykane w montażu drewna i elementach osłonowych.

5.8 – typowa „średnia” wytrzymałość

Wystarczająca do połączeń w lekkich konstrukcjach stalowych, obudowach i montażu przemysłowego bez dużych sił.

8.8 – standard w przemyśle

Najbardziej rozpowszechniona klasa do konstrukcji stalowych, przenośników, urządzeń, maszyn i połączeń w prefabrykacji. Oferuje dobry balans wytrzymałości i kosztu.

10.9 – duże obciążenia i drgania

Stosowane w miejscach narażonych na siły dynamiczne, drgania, udary, połączenia maszynowe i konstrukcje, które muszą być lekkie, a jednocześnie bardzo odporne.

12.9 – ekstremalne obciążenia

Najwyższa klasa dostępna w standardowych śrubach. Używana w aplikacjach specjalnych – precyzyjna mechanika, urządzenia o dużych przeciążeniach, podzespoły przemysłowe wymagające dużej sztywności połączenia.

Jak dobiera się klasy wytrzymałości prętów gwintowanych?

Pręty gwintowane najczęściej występują w klasach:

4.8 – lekkie montaże

Stosowane do podwieszeń instalacyjnych, montażu lekkich konstrukcji i elementów pomocniczych.

8.8 – uniwersalne

Najbardziej popularna klasa stosowana w konstrukcjach, instalacjach wentylacyjnych, instalacjach przemysłowych oraz montażu szyn, koryt kablowych i zabezpieczeń.

10.9 – wymagające połączenia

Wybierane tam, gdzie pręt musi przenieść większe naprężenia lub gdzie śruba byłaby zbyt krótka.

Dodatkowo w aplikacjach zgodnych z dyrektywą PED stosuje się stal 42CrMo4 – materiał o podwyższonych parametrach do pracy pod ciśnieniem.

Jak dobrać właściwą klasę w praktyce?

1. Zacznij od obciążeń

Im większe naprężenia i im bardziej dynamiczna praca, tym wyższa klasa.

2. Sprawdź materiał konstrukcji

Połączenie musi być dopasowane pod kątem twardości – zbyt twarda śruba może uszkodzić gniazdo, a zbyt miękka zniszczyć połączenie.

3. Uwzględnij warunki środowiskowe

W wersjach ocynkowanych, A2 i A4 różnice w odporności korozyjnej są równie istotne jak sama klasa.

4. Zawsze stosuj komplet: śruba + nakrętka + podkładki o zgodnej klasie

Nakrętki i podkładki również mają klasy. Dla śruby 10.9 nie stosuje się nakrętki 5 lub 6 – musi być co najmniej 10.

Najczęściej zadawane pytania

Jak odczytać klasę wytrzymałości śruby?

Pierwsza liczba to wytrzymałość na rozciąganie, druga to procent granicy plastyczności.

Czy można mieszać klasy np. śruba 8.8 i nakrętka 5?

Nie – element o niższej klasie ograniczy wytrzymałość całego połączenia.

Która klasa jest najlepsza: 8.8 czy 10.9?

Zależy od obciążenia. 10.9 przenosi większe siły, 8.8 jest tańsza i wystarczająca do większości konstrukcji.

Czy klasa wpływa na moment dokręcania?

Tak – im wyższa klasa, tym wyższy dopuszczalny moment.

Jaką klasę mają pręty gwintowane używane w instalacjach?

Najczęściej 4.8 lub 8.8, rzadziej 10.9 w aplikacjach wymagających podwyższonej wytrzymałości.

Gdzie kupić śruby i pręty w odpowiedniej klasie?

W ofercie elgo.pl dostępne są śruby, nakrętki i pręty gwintowane we wszystkich popularnych klasach: 4.8, 5.8, 8.8, 10.9 i 12.9, w pełnej gamie średnic, długości i powłok – od ocynku galwanicznego po stal nierdzewną i kwasoodporną. Elgo wspiera wykonawców w Polsce i Europie jako producent i dystrybutor elementów złącznych, oferując:

szybką wysyłkę tego samego dnia przy zamówieniach do 12:00,
wyceny obejmujące pełen asortyment elementów złącznych,
produkcję według projektu technicznego, także pod wymagania PED.

Dzięki temu dobór właściwej klasy wytrzymałości jest prostszy, a wszystkie elementy możesz zamówić w jednym miejscu.